C vitamini Askorbik asit olarak bilinir ve suda çözünür. Birçok hayvan ve bitki kendi C vitaminini yapabilirken, insanlar dışarıdan almak zorundadır.
Askorbik asit üzerinde ilk bilimsel araştırmalar 1907'de Holst ve Frolich tarafından yapılan deneylerle başlar. Araştırmalarını sürdüren Holst ve Frolich birçok besin maddesinin ve bu arada özellikle yeşil sebze ve meyvelerin iskorbüt hastalığını önleyici etkileri olduğunu bulmuşlardır. Funk 1912'de iskorbüt hastalığının besinlerde bulunan bir faktörün eksikliği sonucu oluştuğu düşüncesini ortaya koymuş ve bu maddeye antiskorbutik vitamin adını vermiştir.
Askorbik asit ve vitamin C, L-ksiloaskorbik asidin günümüzde yaygın olarak kullanılan iki ismidir. Bununla beraber tarihsel gelişimi sırasında cevitamik asit, antiskorbutik vitamin, heksuronik asit, skorbutamin ve redoxon olarak adlandırılmıştır. Diğer kimyasal isimleri; L-askorbik asit, 3-Oxo-L-glufuranolaktonel (enol form), L-3- ketotreoheksuronikasitlaktondur.

C vitamininin vücuda çeşitli faydaları olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır: Kanser oranını azaltma, immüniteyi güçlendirme, sigara dumanı ve hava kirliliğine karşı etkili olma, yara iyileşmesini hızlandırma ve katarakt riskini azaltma olarak sayılabilir. C vitamini anti-oksidan ve immün sistemi güçlendirici özelliği sayesinde birçok durumda faydalıdır. C vitamininin kullanımının faydalı olduğu bazı durumlar şunlardır:

• Astım a Alerjik Hastalıklar a Ateroskleroz
• Kolestrol Yüksekliği a Hipertansiyon a Kan Basıncı
• Koroner By-Pass a Kanserden Korunma a Kanser Tedavisi
• Katarakt a Soğuk Algınlığı a Diabetes Mellitus
• İnfertilite a Parkinson Hastalığı a Deri Ülseri
• Yara İyileşmesi a Preeklamsi a Prematür Membran
  Rüptürü

Çoğu hayvan kendi C vitaminini üretebilirken, insanlar üretememektedir. C vitamini eksikliğinin klasik sendromu skorbüttür. Skorbütün klasik semptomları dişeti kanamaları, yara iyileşmesinde gecikme, yaygın morluklardır. Buna ek
olarak skorbütte, enfeksiyona yatkınlık, histeri ve depresyon görülür. Skorbüt eski Mısır, Yunan ve Roma’da birçok insanı etkilemiştir. Skorbüt şüphesiz, dünya tarihini şekillendirmiştir. Çünkü seferberlik sırasında ve uzun
okyanus yolculuklarında 1 nadiren yeterli C vitamini alınabiliyordu. Bazı zamanlarda skorbüt insanlara veba gibi tesir etmiştir. Mesela 1556 ile 1857 arasında taze meyve sebzelerin temin edilemediği kış aylarında 114 Skorbüt epidemisi rapor edilmiştir

C vitamini oldukça güvenilirdir. En önemli yan etkileri diyare, distansiyon ve gaz şikayetidir. Yüksek doz C vitaminine bağlı en önemli yan etki böbrekte kalsiyum-okzalat taşlarının oluşmasıdır. Ancak yapılan çeşitli çalışmalarda, yüksek doz C vitamininin böbrek taşına yol açtığı gösterilmemiştir. Günlük 10 g’dan fazla C vitaminin
üriner oksalat seviyesini etkilemediği gösterilmiştir. Bazı araştırmacılar yüksek doz C vitamininin aniden kesilmesinin veya gebelerde doğumdan sonra rebound skorbüte yol açtığını söylemişlerdir. Ancak başka bir çalışmada, aniden kesilince veya gebelik sonrası rebound skorbüt gelişimi saptanmamıştır. Rebound skorbüt gelişimi tartışmalı olduğundan, tedbirli olmakta fayda vardır. Bu yüzden günde 500 mg’dan fazla C vitamini alınıyorsa, dozu yavaş yavaş azaltmak önerilir. Gebeler için 500 mg/gün güvenilir doz olmaktadır. C vitamini en çok E vitamini, selenyum ve beta-karotenle etkileşir. Antioksidanları birlikte vermek, tek başına vermeye göre ek faydalar sağlar. Mesela, bir çalışmada hamsterlerde ağız kanserini önlemede, beta-karoten, E vitamini, glutatyon, C vitamini karışımını vermek, bunların herhangi birisini tek başına vermeye göre daha etkili bulunmuştur. Antikanser etkileri additif değil sinerjik olarak artıyor. C vitamini demir emilimini arttırır, bakır emilimini azaltır. Kanda B 12 vitamini sonucunu etkiler, ilaçlarla etkileşmez.

C vitamini diyetle mutlaka alınması gereken besinlerdendir. Çoğu insan turunçgillerin en iyi C vitamini kaynağı olduğunu düşünse de brokoli, patates gibi sebzeler de yüksek oranda C vitamini içerir. Havayla temas etme C vitaminini bozduğu için, taze yemekleri oldukça hızlı tüketmek önemlidir. C vitamininin çoğu pişirirken ve hazırlarken işe yaramaz
hale gelmektedir. Bu yüzden C vitamini ihtiva eden besinlerin hafif pişirilmesi, yenilebiliyorsa çiğ yenmesi ve hazırlarken de kesildikten kısa bir süre sonra tüketilmesi önerilmektedir.

C vitamini hakkında daha fazla bilgi için ilgili sayfamızı ziyaret edin.